Sezon 1 - Wymysły, Cudka i litewskie pancerze

Paulina Lasota jako Cudka.

Źródło

Wymysły, Cudka i litewskie pancerze ….

Oglądając serial „Korona Królów” musimy pamiętać o tym, że jego fabuła łączy historyczne fakty i postacie, oraz pomysły i domysły scenarzysty. Telenowela jako gatunek telewizyjny ma swoje prawa i po prostu trzeba dać publiczności to, co przyciąga ją do takich produkcji – wątki osobistych perypetii bohaterów. Takim scenariuszowym pomysłem jest konflikt między królową – matką Jadwigą i żoną Kazimierza Aldoną/Anną. To, że obie królowe się nie lubiły jest raczej faktem. Wiemy, że Jadwiga sprzeciwiała się koronacji Anny – to historyczny pewnik. Detale tego konfliktu to już współczesne dopiski. Jadwiga i Anna bardzo różniły się od siebie i nie chodzi tutaj tylko o różnicę wieku. Anna była młoda, kochała życie, taniec i śpiew. Wychowała się w zupełnie innym kręgu kulturowym niż Jadwiga. Królową – matkę poznajemy o schyłku jej drogi. Do tego czasu przeszła ona bardzo surową szkołę życia, która nie tylko nauczyła ją poruszania się w bezwzględnym świecie średniowiecznej polityki, ale dała jej też wysokie poczucie własnej wartości. W filmie doświadczona, ambitna, pobożna i wciąż silna stara królowa nie chce ustąpić miejsca młodej żonie syna … i jest to psychologicznie realistyczne ….. choć w detalach (np. oskarżenie Anny o niewierność), poza zasadniczą osią konfliktu, wymyślone. 
Drugi z typowo „telenowelowych” … acz generalnie opartych na historii ….wątków serialu to Cudka i jej miłość do Kazimierza. Prawdziwa Cudka była córką Pełki - kasztelana sieciechowskiego i sądeckiego oraz chorążego krakowskiego. Na dworze królewskim pojawiła się najprawdopodobniej w połowie lat 30-tych (w filmie widzimy ją nieco wcześniej) i wtedy rozpoczął się jej długoletni romans z Kazimierzem. W 1339 roku Cudka wyszła za mąż za Niemierzę z Gołczy herbu Mądrostki (również występujący w serialu), z którym miała dwóch synów i dwie córki. Część historyków uważa, że owi synowie – Niemierza i Pełka – byli nieślubnymi synami króla Kazimierza. Miałoby wskazywać na to wsparcie, jakiego Kazimierz udzielił Cudce i jej dzieciom po śmierci Niemierzy. W internetowych dyskusjach o „Koronie” pojawił się zarzut, że „ojciec Cudki jest za młody”. Problem w tym, że kasztelan Pełka mógł dochować się córki mając ok. 15-16 lat (co wtedy nie byłoby niczym niezwykłym). Serialowa Cudka nie powinna mieć więcej niż 20 lat, więc jej ojciec powinien mieć między 35 i 40 … czyli pasuje to mniej więcej do aktora grającego Pełkę.
Jedną z głównych scen poprzedniego tygodnia „Korony” była koronacja Kazimierza i Anny. To co przedstawił serial jest oczywiście tylko „streszczeniem” historycznej ceremonii i to raczej mocno uproszczonym. Wypada tylko dodać, że prawdziwa koronacja odbyła się w wawelskiej katedrze, przy znacznie większej ilości świadków. Krytycy zarzucają tej scenie, że „Bogurodzica” odśpiewana przez chór jest w tym czasie i miejscu „ahistoryczna”. Jest to moim zdaniem krytyka mocno przesadzona. Większość historyków uznaje „Bogurodzicę” za pieśń śpiewaną przed wielkimi bitwami, ale RÓWNIEŻ przy okazji szczególnych wydarzeń (np. koronacja władcy). Tak naprawdę nie wiemy, jakie pieśni śpiewano w tamtym miejscu i czasie, ale akurat „Bogurodzica” jest domysłem co najmniej prawdopodobnym.
Jedną z ważniejszych postaci serialu jest książę Olgierd, brat Aldony/Anny. Ostatnio, przy okazji koronacji pojawił się również jej kolejny brat – Kiejstut. Obaj mocno zapisali się w historii stosunków polsko – litewskich. Warto też przypomnieć, że Olgierd będzie ojcem Jagiełły (przyszłego króla Polski i założyciela nowej dynastii), a Kiejstut ojcem jego znakomitego kuzyna – Witolda. Jako ciekawy, być może nawet szokujący rys osobowości Olgierda można dodać to, że miał z dwiema żonami …. 23 dzieci (!). Jego 14 synów oraz 5 synów Kiejstuta było później ogromnym problemem dla Litwy, prowadzącym do ciągłych walk o sukcesję tronu. Tak to już było, że wielki problemem dla władcy był brak syna, ale jeszcze większym był nadmiar męskich potomków. Skutki znamy dobrze z naszej historii. Niepohamowane synoróbstwo Krzywoustego doprowadziło do rozbicia dzielnicowego, w wyniku którego Polska straciła najbogatsze dzielnice – Śląsk i Pomorze zachodnie.
Przedstawienie obu książąt (Olgierda i Kiejstuta) w serialu jest niestety mocno ahistoryczne … przynajmniej jeżeli chodzi o stroje. Prezentują się obaj w jakichś dziwnych szatach i pancerzach z utwardzanej skóry. Można śmiało powiedzieć, że raczej na pewno tak się nie nosili. Ówczesna Litwa była państwem wielkim, choć w porównaniu np. z Królestwem Polskim generalnie zacofanym … ale bez przesady. Olgierd i Kiejstut to jednak synowie władcy, a tego z pewnością stać było, aby obu godnie wyposażyć do podróży na koronację ich polskiego szwagra. Jak więc powinni wyglądać w filmie? Po pierwsze szaty – kolorowe i z dobrych materiałów. Na nich zbroja kolcza, albo przynajmniej kolcza tunika. Na nią pancerz lamelkowy lub łuskowy … ale z pewnością żelazny. Jako hełm postulowałbym ozdobny kapalin ruskiego (nie mylić z rosyjskim) wzoru. Do tego oczywiście porządny pas i dobrej jakości miecz oraz sukienny płaszcz. Tak powinni prezentować się synowie Gedymina – na pewno nie gorzej od polskich rycerzy z dworu Kazimierza.

(tekst z 29 stycznia 2018)